fbpx

Co wpływa na Twoją wagę?

Napisałam Ja : Ada | Kosmetomama

Na świecie więcej jest osób z nadwagą niż z niedowagą! Co może oznaczać, że większa część naszej planet to nie ludzie zagłodzeni, ale ci którzy jedzenia mają pod dostatkiem. Dlaczego coraz bardziej tyjemy? I co wpływa na zwiększenie wagi? O tym dzisiaj.

 

Na nadwagę i otyłość wpływ ma wiele czynników, od biologicznych poprzez psychologiczne, na genetycznych skończywszy, a mechanizmy wpływające na ich powstanie są złożone i wielowymiarowe. Więc problem nie jest łatwy do rozwiązania a jego przyczyny są wielopoziomowe.  Jakie zatem czynniki wpływają na powstanie zwiększonej masy ciała?

Bilans energetyczny

Na pewno już o tym słyszałyście. Wszędzie się o tym mówi, ale co to właściwie jest? I co na niego wpływa, przez co jest regulowany i dlaczego jest ważny?

Bilans energetyczny jest regulowany centralnie przez podwzgórze ośrodka głodu i sytości, a obwodowo przez lipogenezę  i lipolizę (przyrost i rozkład) tkanki tłuszczowej. Są trzy elementy wpływają na bilans : podstawowa przemiana materii (PPM), wydatek energetyczny i termogeneza.

Podstawowa przemiana materii (Basal Metabolic Rate) jest to optymalna ilość energii, jaką należy dostarczyć organizmowi, aby zapewnić prawidłowe działanie wszystkich narządów wewnętrznych w warunkach stabilizacji fizycznej jak i psychicznej, na czczo. Energia ta zużywana jest między innymi na budowę i wzrost komórek, oddychanie i pracę serca. PPM stanowi od 50 do 70% całkowitej przemiany materii i dobowego wydatku energetycznego człowieka. Podstawową przemianę materii mierzy się w kilokaloriach (kcal). Przeciętna wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi około 1 kcal / 1 kg masy ciała / 1 godz. Wartość PPM jest zależna min od: wieku, płci, stanu fizycznego, masy, stanu zdrowia
i odżywienia, aktywności niektórych hormonów i czynników genetycznych.

Obecnie natomiast korzysta się z zaleceń co do PPM, które zostały stworzone przez WHO (Światowa Organizacja Zdrowia). Zgodnie z tymi wytycznymi, dobowe PPM u dorosłej kobiety powinno wynosić 1100-1500 kcal, u mężczyzny 1300-1900 kcal. Tylko w około 5% przypadków związanych z nadwagą i otyłością można znaleźć przyczynę endogenną. W 95% przypadków przyczyny mają podłoże egzogenne, czyli mogą być spowodowane np. nadmiernie kaloryczną dietą, przekraczającą PPM, zbyt małym wydatkiem energetycznym i wielkością termogenezy posiłkowej. Czyli jak widzicie to ile jemy i co jemy ma znaczenie.

Drugim czynnikiem bilansu jest wydatek energetyczny. Składają się na niego trzy elementy (Tabela poniżej)

SPOCZYNKOWA PRZEMIANA MATERII 60-75%
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA 15-30%
TERMICZNY EFEKT ŻYWNOŚCI ok. 10%

 

Począwszy od ok. 18 roku życia spoczynkowa przemiana materii (RMR-Resting Metaboilc Race) obniża się o 2-3% na każdą dekadę życia. U kobiet będzie ona niższa o 5-10% niż u mężczyzn o tej samej masie ciała i wzroście. Oznacza to, że RMR maleje z wiekiem i tyle samo energii dostarczanej w różnym wieku może prowadzić do nadwyżki kalorycznej szybciej u osób starszych niż młodszych. Niestety, to co mogłaś jeść w wieku 20 lat i szło w cycki. teraz jedząc to samo będzie szło w tyłek.

Obecnie ludzie mają większy dostęp do produktów o wysokiej zawartości kalorycznej i do żywności przetworzonej zawierającej dużo tłuszczów, konserwantów i „ulepszaczy” smaku,a jednocześnie wyraźnie spada aktywność fizyczna. Nadwaga i otyłość pojawiają się wtedy, gdy do wyżej wymienionych powodów dojdzie jeszcze siedzący tryb życia i skłonności wrodzone. Można byłoby rzec, że matce to nie grozi, bo matka nigdy nie siedzi, a jednak czym starsze tym gorzej zgubić tego “jednego pączuszka”

Trzecią składową bilansu energetycznego jest termogeneza, czyli inaczej termiczny efekt żywności. „Jest to nasilenie przemiany materii w przebiegu trawienia, wchłaniania i transportu określonych produktów spożywczych[2]. Największa termogeneza posiłkowa występuje podczas trawienia białek i jest to 25%, jest ona mniejsza w przypadku trawienia węglowodanów o 5-6%, a najmniejsza w przypadku tłuszczów 2-3%, oznacza to, że przy spożywaniu tłuszczów, tylko 1/3 kwasów tłuszczowych zostaje utleniana, pozostałe 2/3 zostają zasymilowane przez tkankę tłuszczową. O nie!

Na wielkość termogenezy posiłkowej wpływają również funkcje gruczołów wydzielania wewnętrznego i autonomicznego układu nerwowego. Organizm człowieka posiada mechanizmy, które mają za zadanie utrzymanie masy ciała na stabilnym poziomie. Początkowo, przy zwiększonym spożyciu energii, wzrasta termogeneza. Jest ona w stanie zużyć 10% nadwyżki energii z posiłków. Drugim mechanizmem jest przyspieszenie magazynowania energii i zwiększenie metabolizmu w tkankach tłuszczowych i beztłuszczowych. Istnieją także mechanizmy adaptacyjne przemiany materii, przy nadkonsumpcji jej tempo podwyższa się, a przy zmniejszeniu spożycia energii obniża. Niestety po pewnym czasie dochodzi do stanu, w którym organizm już nie zwiększa swego wydatku energetycznego i dochodzi do przyrostu masy ciała. Tak wiec dieta MŻ (mniej żreć) jest najlepszą z możliwych :

 Czynniki genetyczne

 

Uważa się, że czynniki genetyczne sprzyjają rozwojowi otyłości przy współistnieniu niekorzystnych czynników środowiskowych. Czyli jeśli mama jest otyła i otyły jest tata, to oznacza ,że masz większe predyspozycje do tycia. Natomiast siedzenie przy komputerze (patrz bloger ;) i rzadki ruch, może spowodować zwiększenie masy ciała. Oczywiście genetyczne skłonność to nie wszystko, występują także genetyczne choroby, które powodują otyłość m.in Zespół Pradera-Williego,Zespół Laurencea-Moona-Biedla-Bardeta, Choroba Dercuma,Zespół Alstroma.

Badania ostatnich lat wskazały, że nie tylko choroby genetyczne są odpowiedzialne za otyłość, ale także inne czynniki genetyczne wpływają na jej rozwój. Zmutowane geny predysponujące do rozwoju otyłości to : „gen dla receptora leptyny, receptora adrenergicznego beta 3, białka rozprzestrzeniające błony mitochondrialne oraz receptory insuliny IRS-1″[³] . 

Czynniki biologiczne

 

Rozwój otyłości może powodować także uszkodzenie podwzgórza i jąder brzuszno-przyśrodkowych podwzgórza. Dochodzi wtedy do zaburzeń układu autonomicznego oraz nadmiernego spożywania pokarmów. Badania wykazały również, że mózgi osób otyłych, podobnie jak mózgi osób uzależnionych, mają mniejszą gęstość tzw. receptorów dopaminowych typu 2. Prawdopodobne jest to, że ludzie ci od urodzenia mają zmniejszoną liczbę receptorów dopaminowych, a to wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia uzależnień. Do zaburzeń endokrynologicznych, w których dochodzi do zwiększania masy ciała, należą między innymi: niedobór hormonu wzrostu, zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy, wielotorbielowatość jajników, rzekoma niedoczynność przytarczyc.  Najczęściej spotykane endokrynologiczne problemy z wagą u kobiet są spowodowane niedoczynność tarczycy lub wielotorbielowatością jajników,  

  Czynniki farmakologiczne

 

Niektóre leki poprzez wpływ na metabolizm bądź poprzez wzrost łaknienia mogą sprzyjać otyłości. Do leków tych zaliczyć można neuroleptyki (chlorpromazyna, tiorydazyna, droperydol, haloperydol). Neuroleptyki to leki tzw. przeciwpsychotyczne. Mają one silne działanie uspakajające, a także obniżają poziom dopaminy w mózgu. Drugą grupą leków zwiększających masę ciała są leki przeciwdepresyjne (amitryptylina, imipramina, dezypramina, doksepina, sole litu). Działają one na podobnych zasadach jak wyżej wymienione leki oraz zwiększają aktywność związków chemicznych występujących w mózgu, tzw. neuroprzekaźników.  

Leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina) też należą do leków mogących zwiększyć masę ciała. Działają na zasadzie stabilizacji błon komórkowych neuronów, nie dopuszczając do rozprzestrzeniania się impulsów lub przywracają równowagę między ilością neuroprzekaźników. Ostatnią grupą leków są sterydy i progestageny.

 

Czynniki środowiskowe

 

W zeszłym wieku zdobywanie pożywienia było prowadzone w sposób aktywny – polowaniami, uprawą ziemi oraz pracami w manufakturach. Współczesne rozwiązania technologiczne zredukowały codzienną aktywność fizyczną. Pojawienie się środków transportu miejskiego, mechanizacja pracy, telewizja, internet ograniczają potrzebę ruchu i wypierają potrzebę aktywnej rekreacji, takiej jak: gra w piłkę, spacery z psem, jazda na rowerze itp. Dodatkowymi czynnikami środowiskowymi, które wpływają na pojawianie się nadwagi i otyłości od najmłodszych lat i powielanie ich w życiu dorosłym, są: niewłaściwe nawyki żywieniowe, opuszczanie posiłków, nieregularne spożywanie posiłków, podjadanie, łatwy dostęp do „szybkiej żywności”, czyli bary typu „fast food”, słodzone napoje gazowane, słodycze i spożywanie zbyt małej ilości warzyw i owoców oraz zbyt krótki czas snu.

Może Cię zainteresować → Rodzice którzy tuczą swoje dzieci

Zródła:

1.Tabela 1 Opracowanie samodzielne na podstawie M. Jarosz, K. Wolnicka, J. Kłosowska, „ Czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży”, Bargis-Postępy Nauk Medycznych 9/2011, s. 770-777

2.  Dr n. med. prof. nadzw. W. Kasprzak, mgr A. Mańkowska, „Fizjoterapia w kosmetologii 
i medycynie estetycznej”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 r., 2012 r.

3. M. Jarosz, L. Kłosiewicz- Latoszek, „Otyłość Zapobieganie i Leczenie”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009 r.

4. Anonim, „Kalkulator podstawowej przemiany materii”, http://www.odzywianie.info.pl/kalkulatory-zywieniowe/kalkulator-ppm/art,Kalkulator-PPM.html, 19.03.2013 r .

5. M. Jarosz, K. Wolnicka, J. Kłosowska, „ Czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży”, Bargis-Postępy Nauk Medycznych 9/2011, s. 770-777

(Visited 1 204 times, 1 visits today)
5 komentarzy
0

Napewno też to polubisz !